Τα τζακούζι σκοτεινιάζουν τον ουρανό
Ως γέννημα θρέμμα της Κρήτης, βίωσα και βιώνω τον επαναλαμβανόμενο βιασμό της βόρειας Κρήτης και ειδικότερα του Ηρακλείου. Το πρώτο μου ταξίδι στις Κυκλάδες έγινε το 1978. Πάρος, Μύκονος και, ευτυχώς, αμέσως μετά Αμοργός. Στο Δημοτικό πηγαίναμε εκδρομή στα Μάταλα. Νάξος, Ιος, Σίκινος, Αστυπάλαια, Τήνος και Σύρος πολύ αργότερα. Στη Μύκονο επανήλθα για να επισκεφθώ τη Δήλο. Στην επιστροφή από τη Δήλο δεν αναγνώριζα το αγαπημένο κυκλαδίτικο τοπίο. Είχε χαθεί. Ο ξερός και απογυμνωμένος βράχος, με τη Χώρα και το πυκνό λευκό της, δεν υπήρχε πια. Το λευκό είχε εξαπλωθεί παντού, κυριαρχούσε. Ο βιασμός του τόπου είχε ήδη ξεκινήσει και σταδιακά χανόταν το όποιο πνεύμα του. Ο ρυθμός και η ταχύτητα ανέγερσης νέων κατασκευών διαταράσσουν αμετάκλητα την ισορροπία που έχει επιτευχθεί.
Οι Κυκλάδες άντεξαν στην επιθετικότητα των μοντέλων τουριστικής ανάπτυξης απορροφώντας το κύμα των επισκεπτών με την κλίμακα του τόπου. Και μετά ήρθαν οι επενδυτές και οι προαγωγοί της αρχιτεκτονικής. Οι επενδυτές βλέπουν αλλιώς και πάντα θα κατευθύνουν την εξέλιξη των πραγμάτων σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Μοναδικές παραλίες, ολόκληρες πλαγιές, πάντα με θέα, και ιδιαίτεροι τόποι οικοδομούνται για να προσφέρουν ακόμη περισσότερα. Ταυτόχρονα, προαγωγοί της γυαλιστερής αρχιτεκτονικής αναζητούν τα νέα ταλέντα που θα δημιουργήσουν την τέλεια πισίνα, το τέλειο υπόσκαφο, το αίθριο των ονείρων μας, την πέργκολα της γης και του ουρανού, την αξεπέραστη θέα! Θα δημιουργήσουν το star system της επόμενης ημέρας: η αγορά είναι κερδοφόρα για τους συμμετέχοντες.
Κάποιοι λένε ότι πρόκειται για μια επιδημία που εξαπλώνεται εγκαθιστώντας μεγαλεπήβολα προγράμματα που χαρακτηρίζονται από γιγαντισμό. Κάποιοι άλλοι θα μας πουν για τη συμβιωτική σχέση σώματος και περιβάλλοντος, ενώ ταυτόχρονα καταστρέφουν την κλίμακα των Κυκλάδων, το τοπίο και τον τόπο. Όλα αυτά θα τα θαυμάσουμε και θα τα ζηλέψουμε σε γυαλιστερές εκδόσεις, σε δημοσιεύσεις κάθε είδους, σε πληρωμένες καταχωρίσεις, σε αρχιτεκτονικά βραβεία που προϋποθέτουν εγγραφή εκατοντάδων ευρώ και καλές δημόσιες και υποστηρικτικές σχέσεις. Η Σαντορίνη από ψηλά λάμπει τη νύχτα, η οπτική ρύπανση παραπέμπει στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, τα τζακούζι της Καλντέρας σκοτεινιάζουν τον ουρανό, τα αστέρια έφυγαν. Στην Ιο, σε προστατευμένους βιότοπους, ο βανδαλισμός του τοπίου ξεπερνά κάθε φαντασία και γίνεται εφιάλτης. Το εμπόρευμα είναι μοναδικό και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται: εμπόρευμα εντατικής εκμετάλλευσης.
Οι τοπικές κοινωνίες, ευτυχώς, παίρνουν πρωτοβουλίες, αντιδρούν και προσπαθούν να διαφυλάξουν τα πολύτιμα στοιχεία της νησιώτικης αρχιτεκτονικής, που είναι ζωή, η ζωή που χάνεται και η μοναδική ατμόσφαιρα μιας άλλης καθημερινότητας. Ήρθε η ώρα να μελετήσουμε, να συζητήσουμε όλα τα παραπάνω θέματα, να αναλογιστούμε ως αρχιτέκτονες τις τεράστιες ευθύνες που έχουμε, να απορρίψουμε το μάρκετινγκ και τους προαγωγούς της αρχιτεκτονικής, να δούμε καθαρά μέσα στην καταιγίδα, να ξαναβρούμε τη στράτα, να περπατήσουμε σιγά και αθόρυβα για να φωτίσει ξανά ο ουρανός, ακόμη και στο βαθύ σκοτάδι
(Δημοσιεύτηκε στις 9.9.2022 στην Καθημερινή, σαν μέρος του άρθρου "Ο γρίφος του τουρισμού στις Κυκλάδες")
Πηγή: ΠΑΡΟΣ Αλλαγή Πορείας
