Η γεωπολιτική αναταραχή και ο εσωτερικός εχθρός
Οι αντιτιθέμενες απόψεις για τα αίτια του πολέμου στην Ουκρανία συγκαλύπτουν το γεγονός, ότι οι εμπλεκόμενες Ατλαντικές και Ευρασιατικές Δυνάμεις αντιμετωπίζουν έναν κοινό εχθρό, ασύγκριτα πιο επικίνδυνο απ’ ό,τι αντιπροσωπεύει το ένα μπλοκ για το άλλο. Ο κοινός αυτός εχθρός δεν είναι έξω τους, αλλά μέσα τους.
Α. Η ανθρωπολογική παρακμή
Πρόκειται για την παρακμή του νεωτερικού ανθρωπολογικού προτύπου, αναγνωριζόμενη συνήθως ως «παθητικοποίηση», «διάλυση» ή «εκφυλισμός» του Ατόμου. –Αποδιδόμενων, κατά κανόνα, στο «πνεύμα» του καταναλωτισμού, του ηδονισμού και τη σχετικής κοινωνικής αμεριμνησίας και καλοπέρασης, που εξασφάλιζε στη Δύση η λεγόμενη «κοινωνία της αφθονίας».
Προσλαμβάνοντας διαστάσεις υπέρτατου ιδανικού, το φαινόμενο αυτό μαγνήτισε όλο τον κόσμο και πριν απ’ όλα τη «σοσιαλιστική» Ανατολή, ως ιδεολογικός μοχλός ανατροπής του Σοβιετικού μπλοκ. Μεταλαμπαδεύτηκε λοιπόν εκεί τόσο καλά, που άρχισε να αποδίδει τους καρπούς του, ορατούς στο λεγόμενο «χάσμα των γενεών». Η Κίνα απέφυγε το σχετικό μιμητικό κύμα, λόγω του έγκαιρου ανοίγματος προς τη Δύση και για όσο διάστημα χρειάστηκε για να βγάλει εφτακόσια εκατομμύρια Κινέζους από την απόλυτη φτώχεια μέσα σε μια γενιά. Την είδαμε όμως τώρα να επισημαίνει τα φαινόμενα «εκφυλισμού» να εμφανίζονται και στη δική της νέα γενιά.
Εννοείται ότι η πέραν της Δύσης εξάπλωση του εν λόγω «καρκίνου», που έχει την ιδιότητα να κατατρώει τα ίδια τα οστά της ατομικότητας του υποκειμένου, υπολείπεται απλώς σε έκταση, βάθος και ρυθμό ανάπτυξης, έναντι των δυτικών του πηγών. Όπου –ώ της απίστευτης τύφλωσης- έχει πλήρως θεσμοποιηθεί, αξιολογούμενος έκτοτε ως το απαύγασμα της υπεροχής των αξιών της ελευθερίας και της Δημοκρατίας της προοδευμένης υπερατλαντικής Δύσης, έναντι των αυταρχικών και καθυστερημένων χωρών της Ασίας, Αφρικής και Λατινικής Αμερικής.
Αυτό που εν τέλει καθιστά απόλυτη απειλή, την αποσύνθεση της Ατομικότητας, είναι η βασική της συνέπεια: Η καταστροφή της κοινωνικής συνοχής των κρατών. Η μετατροπή της σε εικονική – ψηφιακή, μέσω της «κοινωνίας του θεάματος» και των προπαγανδιστικών μηχανισμών «πλύσης εγκεφάλου». Διότι σε μια τέτοια κατάσταση «κοινωνικής εξαέρωσης», εκριζώνεται αυτή καθ’ αυτή η συλλογική δυνατότητα δέσμευσης της (εικονικής μας πλέον) «κοινωνίας», σε μεγάλες επιχειρησιακές στρατηγικές αντιμετώπισης των κρίσιμων προκλήσεων που επιφυλάσσουν στους σύγχρονους Συβαρίτες τα «γυρίσματα» των Καιρών.
Η θεμελιώδης αυτή αδυναμία κατέστη ανήκεστη στη Δύση. Κι αυτό εξ αιτίας της παράλληλης έκβασης του διαχρονικού πολέμου ανάμεσα στο βιομηχανικό και στο χρηματοπιστωτικό σκέλος του καπιταλισμού, όπου ο Ραντιέρης της Γουώλ Στριτ και του Σίτυ οφ Λόντον κατανίκησε τον βιομηχανικό Παραγωγό και τον εξόρισε στην Άπω Ανατολή. Εκεί όμως ο Παραγωγός κατόρθωσε να αναλάβει ξανά τα ηνία της οικονομικής δυναμικής, υπό τη χρηματοπιστωτική καθοδήγηση και προστασία του υποτιθέμενου «κομμουνιστικού» κράτους. Πράγμα που έκανε την Κίνα την πρώτη οικονομία στον κόσμο με όρους πραγματικών τιμών! Και επέτρεψε στον οικονομικό ανταγωνισμό του πρώην ηττημένου με τον άσπονδο δυτικό του αντίπαλο, σε καθολικό γεωπολιτικό ανταγωνισμό. Σε «κύρια αντίθεση» στους κόλπους της «παγκοσμιοποίησης». – Με τις λοιπές μεγάλες αντιθέσεις του σύγχρονου κόσμου να αναδιατάσσονται γρήγορα γύρω της…
Αλλά ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στη διαμόρφωση του σχετικού πεδίου στις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Ε.Ε. και την Κίνα.
Β. Στις ΗΠΑ
Στις ΗΠΑ η βασική εσωτερική δυσλειτουργία είναι η διαπλοκή του χρηματοπιστωτικού συστήματος, της Γουώλ Στρητ, με το πολιτικό σύστημα της Ουάσιγκτον, καθώς και η φαύλη σύναψη και διαχείριση των γιγαντιαίων αμυντικών συμβολαίων από την πολιτική τάξη της χώρας. Η προοπτική να ενταχθούν οι ΗΠΑ, μετά από μια νίκη της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε έναν πολυπολικό κόσμο δεν απειλεί τόσο το καταναλωτικό επίπεδο του λαού των, όσο τα διαπλεκόμενα συμφέρονται τα οποία αντιστέκονται σε μια παραγωγική στροφή στην οικονομία της χώρας.
Στην πραγματικότητα ένα αποδυναμωμένο δολάριο, στα πλαίσια των τάσεων αποδολαριοποίησης που παρατηρούνται ήδη και θα μπορούσαν να ενταθούν, θα επέτρεπε την επανεκβιομηχάνιση των ΗΠΑ και την αυτάρκεια σε πολλά αγαθά καθώς και επενδύσεις στις ελλιπώς συντηρούμενες υποδομές και σε νέες τεχνολογίες.
Η χώρα θα επέστρεφε στο καθεστώς των πρώτων μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δεκαετιών, όπου οι τράπεζες στήριζαν αποφασιστικά την ανάπτυξη των μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων και βρίσκονταν κάτω από τον αποτελεσματικό έλεγχο του κράτους. Ο παρασιτισμός του ραντιέρη, που αντλεί σίγουρα, χωρίς ρίσκο κέρδη, θα αντικαθίστατο από την δημιουργική πρωτοβουλία του βιομήχανου, χωρίς αυτήν την φορά να υπάρχουν βέβαια τα ιμπεριαλιστικά υπερκέρδη των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών.
Γ. Στη Ρωσία
Στη Ρωσία σημαντικό πρόβλημα είναι η τάση των ολιγαρχών ραντιέρηδων που αναδύθηκαν επί Γιέλτσιν (καταληστεύοντας τότε τα πλούτη των ιδιωτικοποιούμενων κρατικών επιχειρήσεων) να επενδύουν τους διαθέσιμους πόρους των στο εξωτερικό (π.χ. σε ακριβά ακίνητα και σε πολυτελή σκάφη αναψυχής).
Αν ανατρέπονταν οριστικά ο συσχετισμός δύναμης μεταξύ των ολιγαρχών που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο και έχουν κατά βάση εσωστρεφή προσανατολισμό και της μερίδας της ολιγαρχίας που είναι κοσμοπολίτικη και χωρίς ρίζες, υπέρ των πρώτων, θα καθίστατο δυνατό όλοι οι διαθέσιμοι πόροι να επενδύονται στο εσωτερικό της χώρας. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ενισχύονταν αποφασιστικά η εγχώρια παραγωγή και κατανάλωση και οι εγχώριες εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ θα ενδυναμωνόταν και η υγιής και μη διαπλεκόμενη με τα κέντρα εξουσίας επιχειρηματικότητα. Προς αυτήν την κατεύθυνση σπρώχνουν -άθελά τους- οι επιβληθείσες από την Δύση κυρώσεις και η αποσύνδεση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ρωσίας από τα ξένα χρηματοπιστωτικά κέντρα.
Δ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το πρόβλημα εντοπίζεται στην πολιτικοστρατιωτική και χρηματοπιστωτική εξάρτησή της από τις ΗΠΑ και όχι στην εξάρτηση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της (ιδιαίτερα της γερμανικής) από τους φθηνούς ρωσικούς πόρους και από τις αχανείς κινεζικές αγορές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ή θα αποβιομηχανοποιηθεί, λοιπόν, λόγω της καταστροφικής επίδρασης των κυρώσεων στην οικονομία της και θα καταστεί αποικία των ΗΠΑ και από οικονομική άποψη, ή θα αποτινάξει τον Ατλαντισμό της και θα μπορέσει να αποκτήσει αυτονομία έναντι όλων των κέντρων ισχύος του πλανήτη. Μια από τις προϋποθέσεις κίνησης προς αυτήν την κατεύθυνση, είναι ιδίως το να αναλάβει η Γερμανία τα βάρη της άμυνας της. Για να εξυπηρετήσει, όμως, ευρωπαϊκά και όχι ατλαντικά συμφέροντα.
Γενικότερα σήμερα, εξαιτίας των τάσεων αποπαγκοσμιοποίησης και επανεθνικοποίησης, καθώς και περφερειοποίησης των οικονομιών, που παρατηρούνται στο διεθνές σύστημα, θα μπορούσε να ενισχυθεί η περιφερειακή ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης βάσει της επιστροφής στην αρχή της επικουρικότητας και κατάκτησης της αυτονομίας της. Θα ενδυναμωνόταν έτσι ο παραδοσιακός μεικτός χαρακτήρας της ευρωπαϊκής οικονομίας και οι Βρυξέλλες θα έπαυαν να προωθούν την περαιτέρω φιλελευθεροποίηση των οικονομιών. Θα μπορούσαν να παρέχουν και την εύλογη σχετική προστασία στο παραγωγικό κεφάλαιο των χωρών της Ένωσης.
Ε. Στην Κίνα
Η μετεωρική άνοδος της Κίνας, τώρα, αποδίδεται από τους ανταγωνιστές της στη λεγόμενη «παραβίαση των κανόνων του παιχνιδιού» (οικειοποίηση ξένης πνευματικής ιδιοκτησίας, χειραγώγηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του Γουάν, χαμηλό εργατικό κόστος κ.λ.π). Ακριβώς όμως τις ίδιες μεθόδους ακολούθησαν όλες οι αναδυόμενες δυνάμεις στην ιστορία του καπιταλισμού. Τρανό παράδειγμα οι ΗΠΑ του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου. Ο σεβασμός των κανόνων του παιχνιδιού, του ελευθέρου εμπορίου δηλαδή, χωρίς κάποιας μορφής προστασία (συναλλαγματικής φύσεως ή δασμολογική) της νεαρής και εύθραυστης βιομηχανίας και χωρίς έλεγχο στην κίνηση κεφαλαίων από ένα κρατικό τραπεζικό σύστημα, θα οδηγούσε σε διαρκή κυριαρχία των ήδη ισχυρών οικονομιών και αδυναμία απογείωσης των αναδυομένων.
Το πραγματικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κίνα σχετίζεται με την ανάγκη ανάδυσης μιας εξατομίκευσης «με κινεζικά χαρακτηριστικά», που θα επέτρεπε την παγίωση και διεύρυνση των μέχρι τώρα κατακτήσεων της. Αν στους άλλους εμπλεκόμενους στις τρέχουσες γεωπολιτικές ανακατατάξεις το ζητούμενο, από ανθρωπολογική άποψη, είναι να κινηθούν πέρα από την αποσαρθρωμένη ατομικότητα και την αναζήτηση του χωρίς ρίσκο κέρδους και της ηδονής της στιγμής, στην κινεζική περίπτωση το διακύβευμα είναι η αποφυγή της πτώσης στον ραντιέρικο παρασιτισμό που θα επέφερε μια αποτυχημένη προσπάθεια εξατομίκευσης.
Πηγές
The dollar system in a multi-polar world. By James K. Galbraith. Defend democracy press 17/5/2022.
A pivot to “patriotic” corruption. By Rolo Slavskiy. The unz review. April 5, 2022.
Δεν έχουν τον Θεό τους. Ο πόλεμος των φύλων και η ελληνική παράδοση. Σώζεται η Δύση; Από Θεόδωρο Ι. Ζιάκα. Αρμός 2022.
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Ηρωικό”, 1992) είναι έργο του Αλέκου Φασσιανού.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ: Αντίφωνο
