ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ
ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, του Γιάννη Γεωργούση
Λένε κάποιοι ότι είναι υποκρισία η αυτόνομη κάθοδος στις εκλογές, χωρίς κάποια κομματική στήριξη. Βασικά, δεν είναι ακριβώς τα κόμματα που δημιουργούν προβλήματα. Ούτε όποια κομματική στήριξη. Μια δημοκρατία έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την ύπαρξη κομμάτων, που μετά από την «παπανδρεϊκή» εποχή έχουν αλώσει όλους τους χώρους: τοπική αυτοδιοίκηση, συνδικαλισμό, πανεπιστήμια, διοίκηση κτλ. Δεν προτείνουμε κατάργηση των κομμάτων. Τα κόμματα είναι φορείς της διακυβέρνησης, όπως είναι οι ομάδες πίεσης, τα κάθε λογής δίκτυα και η κοινωνία των πολιτών.
Από τι στιγμή που ο Μαρξ έπεσε στα χέρια του Λένιν, τροποποιήθηκε και προσαρμόστηκε στα δεδομένα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ο Λένιν δεν υπήρξε απλά ως ένας συνεχιστής του Μαρξ, αλλά και παραγωγός νέων ιδεών που υπαγόρευε η πολιτική. Έτσι, σήμερα μιλάμε για μαρξισμό-λενινισμό. Όταν ακούμε επίσης για μαρξισμό-λενινισμό το πρώτο πράγμα που εννοούμε πια είναι ο σταλινισμός.
Ο Λένιν όρισε το κόμμα ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης, την οποία καλείται να εξουσιάζει και να καθοδηγεί. Το κόμμα πρέπει να έχει ως τρόπο οργάνωσης το «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό»: στην ουσία την κατάπνιξη κάθε μη ελεγχόμενης και αιρετικής φωνής. Τη συγκεντροποίηση της εξουσίας στα χέρια λίγων, των ινστρουχτόρων. Η Ελλάδα είναι μια δημοκρατική χώρα. Στην πολιτική πάλη, διάφορα κόμματα ανταγωνίζονται για την εξουσία και έχει το καθένα το δικό του πρόγραμμα. Το ξαναλέω: δεν προτείνουμε την κατάργηση των κομμάτων. Το πρόβλημα δεν είναι τα κόμματα, αλλά ο μαρξισμός-λενινισμός, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός που έχει απλωθεί όχι μόνο στα κόμματα, που τον ασπάζονται επίσημα, όπως το ΚΚΕ, αλλά σε όλη την αριστερά, ακόμα και στη δεξιά! Στην Ελλάδα ο μαρξισμός-λενινισμός αφορά όλη την κομματική οργάνωση, ενώ σε πολλές χώρες αυτό το μοντέλο οργάνωσης έχει απορριφθεί στο κάδο της ιστορίας. Αν δεν προτείνουμε την κατάργηση των κομμάτων, τι προτείνουμε: Την αλλαγή της κεντρικής αξίας της κομματικής γραμμής και της πειθαρχίας που αυτή επιφέρει-και τη χαλάρωσή της.
Είναι αδιανόητες οι εικόνες που είδαμε πριν λίγες μέρες, να μιλάει ο πρωθυπουργός και να έχουν σηκωθεί όλοι οι πολιτικοί της ΝΔ και να χειροκροτούν επίμονα και μετά μανίας, χωρίς να λέει ο πρωθυπουργός κάτι τόσο τρομερό και ρηξικέλευθο. Μας έρχονται εικόνες από τη Βόρεια Κορέα, μόνο που εκεί θρηνούν κιόλας από συγκίνηση! Είναι αδιανόητο να κατεβαίνει κανείς υποψήφιος στην Πάρο ή σε άλλη μικρή επαρχία και να μην του αναγνωρίζεται το δικαίωμα να προσπαθήσει για μια ανεξάρτητη πολιτική. Μπορεί να τον στηρίξουν κόμματα της δεξιάς ή της αριστεράς, αλλά στόχος δεν είναι να αντιγραφεί η κεντρική και κομματική γραμμή και να επικολληθεί ύστερα στον τόπο. Αυτό είναι φάρσα και αυτό είναι υποκρισία! Δεν αρνούμαστε τις συμμαχίες και τις στηρίξεις, που έχουν ανάγκη οι παρατάξεις και οι σχηματισμοί. Αρνούμαστε την κομματική πρωτοκαθεδρία. Κι επειδή η κοινωνία των πολιτών δεν είναι όργανο ελέγχου από κάποιο κόμμα, μπορεί άλλοτε να στηρίξει δεξιούς πολιτικούς ή αριστερούς πολιτικούς, αριστερές ή δεξιές πολιτικές. Ή να θέσει άτομα με διαφορετικούς πολιτικούς προσανατολισμούς σε κοινή ευθύνη. Αυτό εξαρτάται πάντα από τη ζώσα εμπειρία και τις πολιτικές προτεραιότητες.
Μας φαίνεται ανήκουστο, να μιλάμε για πολιτική εκτός κομμάτων. Αλλά μια πολιτική, χωρίς το βρόχο και το βραχνά της κομματικής πειθαρχίας, είναι απολύτως εφικτή. Ακούμε συχνά από πολιτικούς που απευθύνονται στους αντιπάλους τους: γιατί δεν κάνετε πρόταση μομφής; Η απάντηση είναι ότι έτσι όπως έχει δημιουργηθεί το Σύνταγμα και η διοίκηση της χώρας, η πρόταση μομφής δεν είναι παρά ένας άλλος τρόπος για να κατισχύσει η εκτελεστική αξία πάνω στην πολύ αδύναμη νομοθετική εξουσία. Ο βραχνάς της κομματικής πειθαρχίας, όταν δεν έχουμε πολύ σοβαρές κρίσεις, είναι ισχυρότατος και αυτοεπιβεβαιώνει την εκάστοτε κυβέρνηση.
Στην Πάρο έχω την εντύπωση, σε αντίθεση με αυτά που λένε πολλοί αριστεροί και σύμμαχοί τους από τη δεξιά, που δεν καλοβλέπουν μια πολιτική απαγκιστρωμένη από τη κομματική γραμμή, ο περισσότερος Παριανός κόσμος ψήφισε Ροκονίδα και πολίτες που εμπιστεύτηκε και όχι Λαϊκή Συσπείρωση. Μάλιστα, όταν ο Ροκονίδας επιχείρησε να ταυτίσει τη Λαϊκή Συσπείρωση με το ΚΚΕ, τότε είναι πολλοί Παριανοί «τρόμαξαν», αποστασιοποιήθηκαν, δεν τον ψήφισαν και κέρδισε ξανά ο Κωβαίος. Κάτι, που θαρρώ ήθελε βαθιά και απεγνωσμένα ο Ροκονίδας! Αντίστροφα αποτελέσματα είχαμε, αν και δεν το συνειδητοποιούν κάποιοι.
Το κόμμα είναι ένας χώρος που υπάρχει ιεραρχία, όργανα και πειθαρχία. Αλλά η λενινιστική έμφαση στην πειθαρχία είναι που κάνει ζημιά. Ο κάθε πολιτικός είναι ένας αυτόνομος, μαχόμενος άνθρωπος, που συμφωνεί με γενικές αρχές, αλλά διακρίνεται για ένα πλούτο ιδεών και συμβολικού κεφαλαίου. Το να λες: ψήφιζε κόμματα και όχι ανθρώπους και ομάδες, αλλιώς είσαι υποκριτής(!) συνιστά άμεσο και επίπονο ευνουχισμό του πλουραλισμού και των πολλών κρυμμένων δυνατοτήτων. Μπορεί να έχεις τη στήριξη ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΚΚΕ ή άλλης δύναμης, αλλά το να μεταγράφεις στον κάθε τόπο κομματικές συντεταγμένες, μπορεί να μη σε κάνει να φαίνεσαι υποκριτής, αλλά σε καθιστά ανάπηρο, σιδηροδέσμιο, με παγιδευμένες τις αυτόνομες εμπνεύσεις. Τελικά, θα είσαι συνεπής και «έντιμος», «χρήσιμος ηλίθιος», χωρίς να έχεις κάνει κάτι καλό στον τόπο, και, που θα μοιάζεις σαν λεία που τη μοιράζονται διάφορα θηρία από τις κεντρικές επιτροπές, τις γραμματείες την κυβέρνηση και τις κεντρικές-και αθηνοκεντρικές αναφορές.
Αν βλέπουμε αριστερούς και δεξιούς πολιτικούς/διανοούμενους/δημοσιογράφους να θεοποιούν την κομματική γραμμή και πειθαρχία, διαπιστώνουμε ότι ένας αριστεροδεξιός σταλινισμός κρατεί καλά και ότι η «παπανδρεϊκή» πολιτική δεν άφησε απλά τα χνάρια της, αλλά γιγαντόμορφες πατούσες που πατούν σε κάθε τι που επιχειρεί να αναπτύξει μια αυτονομία-όχι αυτοτέλεια όπως υποστηρίξαμε.
Ο κάθε άνθρωπος που ασχολείται με τα κοινά έχει πολλούς τρόπους να παρέμβει: να γράψει, να συμμετάσχει σε μια ομάδα, να ασχοληθεί με ένα σύλλογο κτλ. Αυτοί οι αιρετοί που καλούνται στην πολιτική να διοικήσουν ένα τόπο έχουν μια τεράστια γκάμα επιλογών και δυνατοτήτων. Κάποτε, μπορούν να υποκύψουν στο κόμμα για διάφορους λόγους. Αλλά πολλές φορές χρειαζόμαστε τη δική τους άποψη, τη δική τους γόνιμη εμπειρία, το προσωπικό τους μεράκι. Και τη συνεργασία τους με ικανούς και ονειροπόλους συνεργάτες. Τότε είναι, και μόνο τότε, που μπορούν να κάνουν θαύματα οι τοπικοί πολιτικοί.
Η κομματική πειθαρχία και η απαρέγκλιτη κομματική γραμμή ισχύει σε αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα και κακές δημοκρατίες. Ο πλουραλισμός των μαχόμενων δυνάμεων και η περίπλοκη διαπάλη της (μεταξύ ομάδων πίεσης, δικτύων, κομμάτων και κοινωνίας των πολιτών) της εξουσίας αντιστοιχεί σε μια πιο ώριμη δημοκρατία, που γι' αυτήν πρέπει να παλέψουμε. Παρεμπιπτόντως, μια μερίδα μαρξιστών, πατώντας σε ένα κλασικό έργο του Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, υποστήριξε ότι κάποιες φορές η πολιτική συμπεριφέρεται σχετικά αυτόνομα σε σχέση με τις οικονομικές συνθήκες. Από αυτό το ρεύμα, συνεχίζω, αναδύθηκαν πολλοί σοσιαλδημοκράτες και ευρωκομμουνιστές. Το Κράτος δεν είναι μια 100% αντανάκλαση των κοινωνικών συγκρούσεων παρά μόνο σε τελική ανάλυση. Αυτό που υποστηρίζω εδώ, πάει πιο πέρα. Τα μέλη ενός κόμματος, παρά την κυρίαρχη γραμμή, είναι σχετικά αυτόνομα όσον αφορά αυτή και δύνανται να διαφοροποιηθούν και να ξεφύγουν. Τα κόμματα μπορεί να δώσουν κάποιες γενικές κατευθυντήριες γραμμές, κάποιες γενικές αρχές και πολιτικές, κάποιους κεντρικούς άξονες πορείας, αλλά ο τοπικός εφαρμοστής πρέπει να έχει πάντα μια δημιουργική ευχέρεια και να αποφασίζει τελικά εκείνος τι θα κάνει.
