Πολιτική και ανεξαρτησία

 Ωραίες οι κριτικές, αλλά καλό θα είναι να έχουν και μια πολιτική βάση, για να μπορούμε να συνεννοηθούμε, ειδικότερα όταν αυτές αναφέρονται σε κατ’ εξοχήν πολιτικά θέματα.

Εδώ, σ’ αυτή τη χώρα, έχω την αίσθηση ότι έχει χαθεί η μπάλα ολοσχερώς καθώς ο καθένας μεταφράζει κατά το δοκούν έννοιες ξεκάθαρες, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε διαστρεβλώσεις και τελικά σε αλλοίωση απόψεων, αποφάσεων και αποτελεσμάτων. Το χειρότερο όλων δε, είναι όταν αυτό γίνεται από άγνοια, γιατί αυτοί που το κάνουν, για να αποκομίσουν εκλογικά κέρδη, πολύ γρήγορα ξεμπροστιάζονται καθώς τελικά το απολιτίκ μασκάρεμα καταρρέει μέσω των αποφάσεων και πολύ περισσότερο των έργων που πράττουν.

Η μάχη για την κατάκτηση της εξουσίας, λοιπόν, περιθωριοποιεί την πολιτική βούληση ως βδέλυγμα και προτάσσει την ανεξαρτησία απέναντί της, λες κι αυτή δεν είναι έκφραση πολιτικής. Και βέβαια, προς χάριν αυτής της ανεξαρτησίας, δεν απαντά κανείς πώς γίνεται ένας, δεξιός ή αριστερός, πολιτικός να εκφράζεται ως ανεξάρτητος, αφού τελικά πράττει ως δεξιός ή αριστερός. Αυτό το αδιέξοδο σκέψης είναι πολύ δύσκολο να διορθωθεί, όταν γίνεται από άγνοια, καθώς εξαιτίας της δεν μπορεί να δημιουργηθεί πολιτική συνείδηση η οποία έχει ως προϋπόθεση τη γνώση και μπορεί να διορθώσει το πρόβλημα.

Ας βάλουμε όμως τα πράγματα σε μια σειρά. Η πολιτική αφορά κοινωνικές ομάδες ανθρώπων, κόμματα, οργανώσεις, συνδικάτα, συνελεύσεις κατοίκων κ.λπ.. Η πολιτική επίσης είναι η τέχνη μέσω της οποίας εκφράζονται και παράγονται ιδέες η εφαρμογή των οποίων αντιμετωπίζει ζωτικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης και υπόστασης, όπως είναι η ελευθερία, η ασφάλεια, η δικαιοσύνη, ο πολιτισμός καθώς επίσης και θέματα που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο, στον πολίτη, στον εργαζόμενο, κ.λπ.. Η πολιτική, λοιπόν, είναι παρούσα σε όλο το ατομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Κατ’ επέκταση στο πλαίσιο της δημοκρατίας η πολιτική για την κατάκτηση της εξουσίας εκφράζεται μέσα από τα κόμματα. Το κόμμα, λοιπόν, είναι φορέας πολιτικής έκφρασης, η οποία σαφώς είναι προσδιορισμένη ιδεολογικά και απορρέει από τη φιλοσοφία που διέπει το ίδιο το κόμμα που τελικά την εκφράζει μέσω των στελεχών του ή των βουλευτών του. Προσθέτω εδώ ότι στο άρθρο 60 παράγραφος 1 του Συντάγματος προβλέπεται ότι: «Oι βουλευτές έχουν απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση». Εδώ, λοιπόν, διαπιστώνουμε ότι στη δημοκρατία μας η ελευθερία της γνώμης και της ψήφου του βουλευτή όχι μόνο δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την κομματική άποψη αλλά είναι και συνταγματικά θεμελιωμένη. Υπάρχει, λοιπόν, σαφής νομική κάλυψη για την ανεξαρτησία του βουλευτή απέναντι στην κομματική πειθαρχία. Και, βέβαια, επειδή μιλάμε για συνταγματική διάταξη, αυτή η κάλυψη εμπεριέχει και το στοιχείο της υποχρεωτικότητας. Δηλαδή, για να το πάμε και παραπέρα, είναι απαράδεκτο κάποιος αρχηγός κόμματος να διαγράφει βουλευτή του, γιατί εξέφρασε διαφορετική άποψη και δεν ακολούθησε με την ψήφο του το κόμμα.

Θεωρητικά, λοιπόν, ακόμα και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, η ανεξαρτησία του βουλευτή και η ελεύθερη έκφραση της βούλησής του είναι συνταγματικά θεμελιωμένη και καταχωρείται ως ύψιστο ατομικό δικαίωμα στο πλαίσιο της δημοκρατίας. Καλό θα είναι να σημειώσουμε εδώ ότι μπορεί το άρθρο 60 του Συντάγματος να ξεκαθαρίζει απόλυτα τη σχέση του βουλευτή με το κόμμα, αφού δίνει προτεραιότητα στην έκφραση της ελεύθερης βούλησης συντρίβοντας τις εξαρτήσεις, όμως η διαφορετική άποψη που μπορεί να εκφράζει ο βουλευτής εξακολουθεί να δεσμεύεται, σε επίπεδο ηθικής από την υποκειμενική αλήθεια της και από το ιδεολογικό πλαίσιο που διέπει τη σκέψη και καθορίζει τις αρχές, τόσο τις δικές του όσο και του κόμματος. Κατ’ επέκταση αυτό που τελικά διαφυλάσσει το εν λόγω άρθρο είναι το δικαίωμα του βουλευτή να εκφράζεται διαφορετικά, όταν το κόμμα του παρεκκλίνει των αρχών του.

Αν, λοιπόν, η ανεξαρτησία ισχύει σε κοινοβουλευτικό και κομματικό επίπεδο, γιατί να μην ισχύει σε αυτοδιοικητικό και παραταξιακό; Γιατί πρέπει ένας δεξιός ή αριστερός υποψήφιος να φορέσει το μανδύα του ανεξάρτητου, για να μας πείσει να τον ψηφίσουμε; Καλό θα είναι στο σημείο αυτό να απεμπλακούμε από το παραμύθι ότι η πολιτική δεν έχει χρώμα σε αυτοδιοικητικό επίπεδο, γιατί, όπως και να το κάνουμε, άλλες προτεραιότητες έχει ο νεοφιλελεύθερος δεξιός πολιτικός και άλλες ο κομμουνιστής αριστερός. Επίσης όσο πολιτικός είναι ένας βουλευτής, άλλο τόσο πολιτικός είναι ένας Δημοτικός Σύμβουλος. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για το Δήμαρχο. Έτσι ένας δεξιός Δήμαρχος, επειδή πιστεύει στη δύναμη του χρήματος, έχει ως προτεραιότητα να φτιάξει αεροδρόμιο για να αυξήσει το τουριστικό προϊόν μέσω του οποίου θα έρθει χρήμα, άρα θα ανέβει το «μέσο βιοτικό επίπεδο» και ένας αριστερός Δήμαρχος έχει ως προτεραιότητα να φτιάξει ένα σωστά στελεχωμένο δημόσιο νοσοκομείο, γιατί πιστεύει στην ισότητα των πολιτών. Αυτές τις προτεραιότητες ένας συνειδητοποιημένος ψηφοφόρος πολίτης οφείλει να τις διακρίνει να τις αξιολογεί και τέλος να επιλέγει.

Για να μη σας κουράζω παραπάνω, εκείνο που θα ήθελα να πω με τη σημερινή γραφή είναι ότι η ανεξαρτησία της σκέψης, ενώ είναι θεμελιακά διασφαλισμένη από το Σύνταγμά μας, δεν μπορεί να απεμπλακεί από την ιδεολογία που τη διέπει (τη σκέψη), η οποία παράλληλα δημιουργεί διαφορετικές δεσμευτικές αξίες, που όμως οφείλουν να εξελίσσονται διαλεκτικά τόσο στο χώρο όσο και στο χρόνο. Άρα καλό θα είναι, όταν ασκούμε κριτική έχοντας ως βαρόμετρο την ανεξαρτησία, να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι αυτή η ανεξαρτησία είναι προσδιορισμένη ιδεολογικά και, στο πλαίσιο της δημοκρατίας, είναι συνταγματικά θεμελιωμένο δικαίωμά της να εκφράζεται ελεύθερα μέσα από κόμματα και παρατάξεις, που είναι οι κύριοι φορείς της πολιτικής έκφρασης.

Αν όλα τα παραπάνω δεν μας αρέσουν μπορούμε να καταργήσουμε τις αντιπροσωπείες και στη θέση τους να δημιουργήσουμε αμεσότητες... 

Γιώργος Ανδρεάδης