Εξουσία

Του Γιώργου Ανδρεάδη

Και τώρα τι κάνουμε; Αναρωτιόταν μεγαλόφωνα απευθυνόμενος στον εαυτό του. Τι θα γένουμε με τόσους πολλούς βαρβάρους; 

Ωραία τα αξιώματα και η εξουσία για αυτούς που τα χρειάζονται για να εδραιωθούν. Εμείς οι κοινοί και ταπεινοί θνητοί, επί της ουσίας, φορτωνόμαστε μια ακόμα αντίφαση, την οποία προσπαθούμε να διαχειριστούμε, ώστε να περνάμε καλά με τον εαυτό μας. Φρούδα ελπίδα. Τα γρανάζια της μηχανής είναι πολλά και έχουν δόντια κοφτερά. Όποιος πέσει οικειοθελώς μέσα ή θα συνθλιβεί από απροσεξία ή θα καταλήξει αλώβητος στο βόθρο κατά την πορεία της ανέλιξης προς την εξουσία, αφού θα "ανεβαίνει" προς αυτή, όταν τα γρανάζια μελετημένα δε θα γυρίζουν. Οι υπόλοιποι, αν έχουν την τύχη ή την ικανότητα να βγουν από τη μηχανή, σίγουρα δε θα είναι αρτιμελείς. 

Υπάρχουν και χειρότερα όμως. Είναι αυτοί οι κουτοπόνηροι που, όταν δεν έχουν εξουσία, το παίζουν μάγκες εκ τους ασφαλούς. Δε δίνουν λογαριασμό σε κανέναν, έχουν άποψη για τα πάντα, είναι μονίμως αδικημένοι και απαιτούν από τους από πάνω ελευθερία και σεβασμό. Αν πάρουν αυτοί οι ίδιοι εξουσία στα χέρια τους, έστω και λίγη, αποκτούν τη νοοτροπία του εισπράκτορα των παλιών λεωφορείων και μετατρέπονται αυτομάτως σ' αυτό που δεν ήθελαν ως υφιστάμενοι. Περιορίζουν την ελευθερία στους άλλους, ασκούν ασφυκτικό έλεγχο και φυσικά θέλουν καθημερινή αναφορά από όλους και για όλα, ενώ συνεχίζουν να απαιτούν από τους από πάνω τους την ασύδοτη ελευθερία τους. Δυστυχώς για όλους αυτούς που ακολουθούν την πορεία της εξέλιξης για την εξουσία, πάντα θα υπάρχει ένας ή κάποιοι από πάνω τους όσο ψηλά και αν "ανέβουν".

Πολλοί αναρωτιούνται γιατί σήμερα είναι όλα μπερδεμένα και θολά; Γιατί οι ιδεολογίες αποσυνδέθηκαν από την πολιτική και τείνουν προς εξαφάνιση; Γιατί ένας συντηρητικός αστός μιλά με προοδευτική γλώσσα; Γιατί ένας κομουνιστής λειτουργεί με τη λογική της δεξιάς τσέπης; Δυστυχώς ή ευτυχώς, η λειτουργία της κοινωνίας που ζούμε στηρίζεται στην άσκηση ρόλων που οφείλουν να ασκούν οι άνθρωποι από τη θέση που κατέχουν. Αυτή είναι η πηγή της κοινωνικής διαστρωμάτωσης η οποία φαινομενικά εξαφάνισε την πάλη των τάξεων και ταυτόχρονα περιόρισε τη λειτουργία του προλεταριάτου μετατρέποντας την κοινωνική πάλη σε ατομική. Έτσι, αυξήθηκε, στις μέρες μας, ο αριθμός των ανθρώπων με ψυχολογικά προβλήματα, οι οποίοι οφείλουν να ισορροπούν καθημερινά ανάμεσα σε πλήθος κοινωνικές αντιφάσεις που βιώνουν εξαιτίας της εκτέλεσης των ειλημμένων ρόλων.

Το καπάκι, στην κατσαρόλα της εσωτερικής ανακατωσούρας, κλείνει ο τρόπος που λειτουργεί η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Με αυτό το εργαλείο οι πολίτες σπρώχνονται στον καναπέ και οι μειοψηφίες οδηγούνται στο περιθώριο των αποφάσεων, ακόμα κι αν φαινομενικά συμμετέχουν. Αυτή η απομόνωση ενισχύεται ακόμη περισσότερο με την εφαρμογή εκλογικών συστημάτων όπως η ενισχυμένη αναλογική, η οποία ολοκληρώνει το έργο που παρακολουθούμε πλέον ως θεατές.

Κάποτε ως έφηβοι, αργότερα ως φοιτητές και μετά ως νέοι ενήλικες οι περισσότεροι από μας, με διάφορους τρόπους, προσπαθούσαμε για το καλύτερο χωρίς να αναρωτιόμαστε για τον αριθμό μας. Ως μειοψηφία μας οδηγούσε μόνο το δίκαιο και δύναμη αντλούσαμε μόνο από τη σπάνια δικαίωσή μας σε μικρές ή μεγαλύτερες μάχες. Το πέρασμα ακόμα περισσότερου χρόνου, τα ταχιά βήματα προς την απόλυτη μοναξιά, η συντροφιά μνήμης όλο και περισσότερων απωλειών, οδηγούν τη σκέψη σε μονοπάτια ωριμότητας τα οποία δημιουργούν ερωτήματα περισσότερα απ' αυτά που απαντήθηκαν από την εμπειρία. Ξέρετε, όπως είπε και κάποιος κάποτε, η δυστυχία των γηρατειών δεν είναι ότι σε φέρνουν πιο κοντά στο τέλος, αλλά ότι εγκλωβίζουν κάτω από τις ρυτίδες τους ένα παιδί που θέλει να τα κάνει όλα, αλλά πλέον δεν μπορεί.

Η συμμετοχική και άμεση δημοκρατία μπορεί να αποτελέσει μια απάντηση σε όλα αυτά. Όμως κι αυτή, για να λειτουργήσει, χρειάζεται την εσωτερική καλλιέργεια των ανθρώπων που θα τη συνθέσουν, την ένταξη του «εγώ» στο «εμείς» και, το σημαντικότερο, αυτές τις πλειοψηφικές αποφάσεις οι οποίες θα λαμβάνονται στο πλαίσιο ανιδιοτελών προτάσεων. Η μειοψηφία που αναγκαστικά θα υπάρξει θα δικαιώνεται από τα λάθη της πλειοψηφίας και οι προτάσεις της θα υλοποιούνται στο πλαίσιο των αποφάσεων της άμεσης δημοκρατίας μέχρι να αναδυθούν τα νέα λάθη. Αυτός ο κύκλος έχω την αίσθηση ότι μπορεί να βρει εφαρμογή ακόμα και στο πλαίσιο μια στενής συντροφιάς.