ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ

 

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ, του Γιάννη Γεωργούση και της Δήμητρας Σοφιανού

 

 

Όλοι κάνουμε κάποια εκφραστικά και ορθογραφικά λάθη -στη σύνταξη και τη γραμματική. Όμως υπάρχουν άνθρωποι που τελειώνουν το Λύκειο και δεν ξέρουν αν το έχουμε γράφεται με «ε» ή «αι». Το έχουμε παρακάνει με τα λάθη πάνω στη γλώσσα και βγαίνουν κάποιοι ηθικολόγοι, που δεν γνωρίζουν γρι από ορθογραφία και γραμματική, που λένε να επανέλθει το πολυτονικό ή η καθαρεύουσα.

Καλή είναι η δημοτική. Δυστυχώς, έχουν εισαχθεί πολλές ξένες λέξεις, για τις οποίες διαθέτουμε αντίστοιχες ελληνικές και, μάλιστα, εύηχες και καλές: π.χ., ντελιβεράς, αντί διανομέας, goalkeeper, αντί τερματοφύλακας, internet, αντί διαδίκτυο. Ας εγκωμιάσουμε μια δημοτική που δεν αποδιώχνει τον πλούτο και την ομορφιά της καθαρεύουσας, αλλά μπορεί να την εντάσσει κάθε φορά για να ομορφαίνει ο γλωσσικός πλούτος. Αλλά χωρίς υπερβολές. Η δημοτική έχει πολλά πλεονεκτήματα. Είναι απλή και κατανοητή. Προτείνω να χρησιμοποιούμε τη δημοτική, όταν δεν γνωρίζουμε τη σωστή χρήση της καθαρεύουσας, αντί να πετάμε «διαμάντια».

Παραδείγματος χάριν, κάποια τριτόκλιτα ουσιαστικά καλό είναι να τα κλίνουμε στη δημοτική, αντί να τα κλίνουμε με τους κανόνες της αρχαίας ελληνικής γραμματικής. Γιατί κάνουμε γκάφες και λέμε: στον πάτερ, ο πάτερ και τα λοιπά. Ακούω και δεν αντέχω κάποιους που δεν κλίνουν αρχαία ελληνικά ονόματα και λένε «στην Ίρις». Πάμε να δούμε πώς κλίνεται ο πατήρ και η Ίρις στα αρχαία και νέα ελληνικά:

 Αρχαία Ελληνικά

 

Ο πατήρ

του πατρός

τω πατρί

τον πατέρα

ω πάτερ

Οι πατέρες

των πατέρων

τοις πατράσι(ν)

τους πατέρας

ω πατέρες

 

Νέα Ελληνικά

 

Ο πατέρας

του πατέρα

τον πατέρα

πατέρα

 

Οι πατέρες (πατεράδες)

των πατέρων (πατεράδων)

τους πατέρες (πατεράδες)

πατέρες (πατεράδες)

 

Αρχαία ελληνικά

 

Η Ίρις

της Ίριδος

τη Ίριδι

την Ίριν

ω Ίρι

 

Νέα ελληνικά

 

Η Ίρις

της Ίριδος

την Ίριδα

Ίρις

 

(*** Στην κλίση στα νέα ελληνικά απουσιάζει η δοτική. Αποδίδεται σήμερα στα νέα ελληνικά με το «στον-στην-στο»)

 

Βλέπουμε λοιπόν ότι η δημοτική είναι πιο απλή και πιο εύχρηστη και πρέπει να καταφεύγουμε εκεί για να μην κακοποιούμε τη γλώσσα μας. Μια καλή χρήση της δημοτικής είναι προτιμότερη από μια πολύ κακή χρήση της καθαρεύουσας. Ξεφεύγουμε από παγίδες, αν δεν γνωρίζομε καλά την καθαρεύουσα. Ας πούμε «την Ίριδα», αντί «την Ίρις». Ας πούμε «του πατέρα», αντί «του πάτερ» ή «του πατήρ». Ας πούμε «ο πατέρας», αντί «ο πάτερ». Η δημοτική ήρθε για να απλοποιήσει όχι για να εκχυδαΐσει. Τώρα, αν κάποιοι το παρακάνουν, γι' αυτό δεν φταίει η δημοτική.

          Λένε κάποιοι ότι ο Ελύτης προτιμούσε την καθαρεύουσα. Δεν αληθεύει αυτό. Αγαπάει και εκτιμάει τον Παπαδιαμάντη και το έργο του, αλλά η γλώσσα που προτιμά ο Ελύτης και η γλώσσα που γράφει είναι η δημοτική. Σχετικά με τη δημοτική, στο δοκιμιακό του έργο «Εν λευκώ», σε κεφάλαιο που αναφέρεται στο Γκάτσο γράφει: «Αλλ’ εμείς τη δημοτική γλώσσα και την παράδοση τις εκμάθαμε. Σιγά σιγά και με πολύν κόπο. Εκείνος τις βρήκε μέσα του (…)». (σελ.299). Πιστεύω ότι ο Ελύτης τιμά και αναδεικνύει τη δημοτική, αλλά με ταυτόχρονο σεβασμό στην αρχαία γλώσσα και την καθαρεύουσα- έχει αφιερώσει ένα ολόκληρο κεφάλαιο, εξάλλου, στον Παπαδιαμάντη. Εν τούτοις, του αρέσει να χρησιμοποιεί και ξένες λέξεις.

Η πρότασή μου λοιπόν είναι: Δημοτική εδώ και τώρα! Αλλιώς θα γελάει και το «ποικιλόμορφο ερίφιο», λαϊκιστί το παρδαλό κατσίκι!

 

Υ.Γ. Η καθαρεύουσα δεν είναι μια άλλη γλώσσα. Είναι ελληνικά. Είναι μια άλλη μορφή έκφρασης, που κάποτε επικρατούσε στο γραπτό λόγο με την απλή της μορφή, ενώ κυριαρχούσε η δημοτική στην προφορική ομιλία. Κατά το Γ. Θ. Μαυρογορδάτο, την καθαρεύουσα απαξίωσε και ρεζίλεψε η χούντα.

Τέλος, ας δούμε με μεγαλύτερη συμπάθεια την αρχαία ελληνική γλώσσα, να γνωρίσουμε τον πλούτο και την ομορφιά της. Πολλά από τα λάθη που κάνουμε, γραμματικά και συντακτικά, οφείλονται στο ότι δεν γνωρίζουμε αρχαία ελληνικά.