Να κοιταχθούμε στον καθρέφτη
Να κοιταχθούμε στον καθρέφτη
Σε άρθρο του στο «Βήμα» (16-11-2003) ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς (δάσκαλος και του γιου μου) με τίτλο «Η λογική του ανορθολογισμού» ασχολήθηκε με έρευνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ). Αντιγράφω πιστά ένα μικρό μέρος του άρθρου. Σήμερα μετά 14 χρόνια τα πράγματα μάλλον έχουν χειροτερέψει για μας και ο καθρέφτης έχει περισσότερο σκοτεινιάσει.
«Την ιστορία της λογικής του ανορθολογισμού αποτυπώνει η πρόσφατη έρευνα του ΕΚΚΕ. Οι Έλληνες δεν είναι μόνο οι πιο μισαλλόδοξοι, οι πιο συντηρητικοί, οι πιο έμφοβοι, οι πιο απολιτικοποιημένοι και οι πιο θρησκόληπτοι Ευρωπαίοι. Επιπλέον φαίνεται ότι η πολιτιστική μας «απόκλιση» από τις κοινές αξίες και τις κυρίαρχες συμπεριφορές στην Ευρώπη των 15 εντείνεται συνεχώς. Και αυτό συμβαίνει παρά την αναμφίβολη ευθυγράμμιση προς τα υπερεθνικά πλέον τεχνολογικά και επικοινωνιακά πρότυπα, παρά την αύξουσα σύγκλιση των καταναλωτικών μορφών και βλέψεων, παρά την ένταξη στην ευρωζώνη, παρά την ραγδαία πρόοδο στο χώρο της εκπαίδευσης και παρά τις πολυπολιτισμικές νομοτέλειες του αιώνα που διατρέχουμε. Ο ιδιάζων ελληνικός «εκσυγχρονισμός» μπορεί λοιπόν να περιορίζεται στην επίδειξη οικονομικών δεικτών και στη μεθόδευση θεσμικών προσαρμογών. Κατά τα άλλα φαίνεται, όχι μόνον να επιστρέφουμε πλησίστιοι στις νοοτροπίες και στις αξίες του απώτερου παρελθόντος, αλλά συχνά να επαιρόμαστε για την αξιοθαύμαστη εθνική πολιτιστική μας αντοχή. Ο ορθολογικός απογαλακτισμός δεν αρμόζει στους αυτόκλητους νομείς του λίκνου του πολιτισμού. Και όλα συμβαίνουν ως εάν η συλλογική μας αυτογνωσία δικαιούται να εμπνέεσαι ατιμωρητί από τις αλήστου μνήμης κλειστές παραδοσιακές κοινότητες της αθλιότητας, της πείνας και της άγνοιας».
Χρίστος Γεωργούσης
